Neden sorunlu?
Haberlerde kadın yerine bayan kullanımı üzerinde çok tartışma var. Bütün bu tartışmalar bir yana bay ve bayan bir hitap şekli, kadın ve erkek ise cinsiyet tanımı. Dolayısıyla erkek sözcüğüne karşılığı olarak bayan demek doğru Türkçe değil.
Burada bir başka konu da federasyonların kullandığı sporcu unvanlarıyla ilgili. Örneğin, Türkiye Basketbol Federasyonu (TBF), 2010’da aldığı bir kararla “Bayanlar Ligi” yerine “Kadınlar Ligi” ifadesini kullanacağını açıklamıştı. TBF’nin aldığı bu kurumsal karara rağmen, çoğunlukla alışkanlıklar nedeni ile medyada “bayan basketbol takımı” ifadesi, azalan oranda da olsa kullanıldı.
Öte yandan Türkiye Voleybol Federasyonu (TVF) “Bayanlar Ligi” ifadesini kullanıyor. Konu hakkında görüştüğümüz TVF yetkilileri “Türkiye Bayanlar Voleybol Ligi”nin başladığı yıllardan beri “bayan” kelimesinin kullanıldığını ifade ettiler. TVF altyapılarda ise “küçük”, “yıldız” ve “genç” ifadelerini kullanıyor.
Bu farklar bize şunu gösteriyor: Cinsiyet olarak “erkek” karşılığı olan “kadın” kelimesinin kullanımı Türkiye’de henüz yerleşmedi. Çok önce değil, 2012 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) yönetimi, Meclis’teki tüm tuvaletlerin kapısındaki “bay” ve “bayan” ibarelerini “kadın” ve “erkek” olarak değiştirmişti. Bu haber Hürriyet gazetesinde “Kadın devrimi” başlığı ile yer almıştı.
Nasıl olabilirdi?
“Bayan” kullanımı özellikle spor haberlerinde sık karşımıza çıkıyor. Doğru kullanım elbette “Kadınlar sevindirdi erkekler üzdü” olmalıydı çünkü Türkçe’de erkeğin karşılığı kadın, bayan ise bir hitap şekli. Bazı spor haberlerinde ise “kızlar” ifadesine rastlıyoruz. Burada yine yerine koyma yöntemini deneyelim: Erkek takımlarından bahsederken “oğlanlar” diyor muyuz?
Burada bir başka konu da federasyonların kullandığı sporcu unvanlarıyla ilgili. Örneğin, Türkiye Basketbol Federasyonu (TBF), 2010’da aldığı bir kararla “Bayanlar Ligi” yerine “Kadınlar Ligi” ifadesini kullanacağını açıklamıştı. TBF’nin aldığı bu kurumsal karara rağmen, çoğunlukla alışkanlıklar nedeni ile medyada “bayan basketbol takımı” ifadesi, azalan oranda da olsa kullanıldı.
Öte yandan Türkiye Voleybol Federasyonu (TVF) “Bayanlar Ligi” ifadesini kullanıyor. Konu hakkında görüştüğümüz TVF yetkilileri “Türkiye Bayanlar Voleybol Ligi”nin başladığı yıllardan beri “bayan” kelimesinin kullanıldığını ifade ettiler. TVF altyapılarda ise “küçük”, “yıldız” ve “genç” ifadelerini kullanıyor.
Bu farklar bize şunu gösteriyor: Cinsiyet olarak “erkek” karşılığı olan “kadın” kelimesinin kullanımı Türkiye’de henüz yerleşmedi. Çok önce değil, 2012 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) yönetimi, Meclis’teki tüm tuvaletlerin kapısındaki “bay” ve “bayan” ibarelerini “kadın” ve “erkek” olarak değiştirmişti. Bu haber Hürriyet gazetesinde “Kadın devrimi” başlığı ile yer almıştı.