1. Siyasi aktörlerin verileri yönlendirici olabilecek şekilde yorumlamasına dikkat edilmeli.
Siyasi aktörlerin iddialarındaki veriler güvenilir kaynaklarla tamamıyla uyumlu olabilir. Fakat “Bir siyasetçi iddiasını nasıl ele almak gerekir?” bölümündeki bazı örneklerde görüldüğü üzere, siyasi aktör bir iddia ortaya atarken atıfta bulunduğu bilgileri bağlamından kopararak kamuoyunu yönlendirmek isteyebilir. Bu sebeple iddiadaki mutlak değer, paranın değeri veya belirli bir göstergeye oranı dikkate alınarak “reel” bir değere dönüştürülmeli. Referans alınan zaman diliminde aykırı bir değer olup olmadığı kontrol edilmeli. İddiada iki değişken arasında bir nedensellik varsayımı bulunduğu takdirde, bu değişkenler arasındaki birbirleriyle uyumlu eğilimlerin nedenselliği kanıtlamadığı akıldan çıkarılmamalı. Veri toplama prosedürü, veri hakkında yapılacak genellemelerin sınırını belirlediğinden, iddia bu prosedür doğrultusunda tekrar değerlendirilmeli.
Bu iddiada sözü edilen sayılar Adalet Bakanlığı’nın yayınladığı verilerle tamamıyla uyum içinde. Fakat ayrıntılar incelendiğinde tablo değişiyor. Bu verinin yer aldığı kaynağa erişildiğinde bir not olarak 2009 yılında yöntemde yapılan bir değişik olduğu belirtiliyor. Buna göre, Adalet Bakanlığı’nın çetelesinde cinsel suçlar kapsamında dosya sayısı yerine suç sayısının yayınlanmaya başladığı açıklanıyor. Bir dosyada birden fazla suç olabildiğinden, 2009 öncesi veriler ile sonrası veriler arasında yöntem değişikliği göz önünde bulundurulmadan yapılan herhangi bir karşılaştırma bizi yanıltıcı bir sonuca götürüyor. Bu nedenle, özellikle farklı dönemlere ait karşılaştırmalar içeren iddiaları doğrularken veri toplama prosedüründeki değişikliklere dikkat etmek gerekiyor.
2. İddia kontrolünün sunumunu tasarlarken öncelik araştırmayı anlaşılabilir ve okurlar tarafından tekrarlanabilir kılmak.
İddia kontrolünün en temel amacı, vatandaşların yaşantılarını etkileyen olguların siyasi rekabet içinde çarpıtılmasına engel olmaktır. Bu nedenle iddia kontrolü sunumunun bu amaç doğrultusunda tasarlanması kamusal fayda açısından elzem.
İddia kontrolü açık kaynaklar üzerinden bir doğrulama yöntemini prensip edinir. Bu nedenle de okuyucunun istediği takdirde aynı araştırmayı tekrarlayabilmesi amacıyla kullanılan tüm kaynaklar referanslarıyla iddia kontrolü sunumuna eklenir. İnternet ortamında oluşabilecek değişiklikler dikkate alınarak, referans gösterilen bağlantıların arşivlenmesi olası bağlantı kayıplarını engeller. Okuyucunun takibini kolaylaştırmak ve yine bazı veri dosyalarında yaşanabilecek kayıplarının sonuçlarını önlemek için de tüm nicel ve nitel kanıtlar ekran görüntüsü alınarak analize eklenmelidir.
Okuyucunun takibinin kolaylaştırmak için bir diğer seçenek de veri görselleştirme. İddia kontrolünde sıklıkla kullanılan nicel verilerin okunması ve anlamlandırılması kimi zaman okuyucuyu zorlayabilir. Bu nedenle de iddianın içerdiği verilere uygun bir görselleştirme çalışmasıyla nicel verilerin daha kolayca anlaşılması sağlanabilir. Bunun için internette kullanabileceğiniz çok sayıda ücretsiz veri görselleştirmesi aracı bulunuyor. Ancak görselleştirme çeşitleriyle ve kolay kullanımı sebebiyle benim tavsiyem Flourish.