Bu derste veri gazeteciliğinde kullanılan veri görselleştirme araçlarını öğrenerek, veri görselleştirme prensiplerini ve kataloğunu anlayacak, iyi ve kötü veri görselleştirme örneklerini göreceksiniz.
Veri görselleştirme, ham verilerin istatistik ve tasarım bilgisi kullanılarak görsellerle sunumu olarak tanımlanır. Verilere görsellik katmak, veri gazeteciliği pratikleri kapsamında verinin anlatılması ve anlaşılmasını sağlayan, bu sayede de kullanılan verileri anlamlı hale getiren önemli bir araçtır. Veriler arasında bir neden-sonuç ilişkisi sunar, sorunu görünür kılar ve böylece anlatmak isteneni yalın şekilde aktarır. Veri gazeteciliğinde sahip olduğunuz verileri daha iyi anlamak, veri setini farklı açılardan değerlendirebilmek ve ilişkileri / bağlantıları daha etkili şekilde kurup bulgulara dökmek için veri görselleştirme son derece etkili bir yöntemdir. Nihayetinde gazetecilerin daha hızlı ve etkin kararlar almalarını sağlayarak, haberin içeriğini okuyuculara daha iyi anlatmalarında da kilit bir rol oynar.
1.1) Veri Doğrulamada Veriyi Görselleştirmenin Önemi
Veri görselleştirmenin estetik, etkileyici ve dikkat çekici yönlerinin dışında neden günümüz için önemli olduğunu ve nasıl yapılması gerektiğini bilmek önemli. Görsel geliştirmenin kendine özgü yöntemleri, kuralları ve etiği var ve bunların sınırlarına kapsamlı bir şekilde hâkim olmak gerekiyor. Veriye belki aşinasınız, kaynaklarını biliyorsunuz. Belki neyin analiz edileceğine dair de fikir sahibisiniz. Elinizde mevcut olan veriye yabancı değilsiniz daha hızlı ilerleyebilirsiniz. Ama bir de tersini düşünelim: Kullanmayı arzuladığınız veriler başka bir ekip/kaynak tarafından sizin elinize geçtiği ve veri setlerine dair yeterli bilgiden yoksun olduğunuz durumlarla da karşılaşabilirsiniz. Her koşulda kullanacağınız veri, yürüttüğünüz faaliyetlerinizde karar almanıza etki ettiğinden veriyi kullanmadan ne anlattığını anlamanız son derece kritik. Peki, bilgiyi nasıl etkin şekilde kullanıp karar alma sürecinde rol almasını sağlayabilirsiniz? Bu sorunun önemli cevaplarından biri de veri görselleştime.
Verileri görselleştirmek çalışmanızı nasıl inşa edeceğinize dair karar almanızı sağlar, üzerinde çalıştığınız bir haber ise daha etkin anlaşılmasına yardım eder. Ancak, üretilen görseller titizlikle düşünülmediğinde ve dikkatli olunmadığında yarardan çok yanılgılara neden olabilirler. Bazen en fazla kafa karıştıran unsura dönüşebilirler. Aksine, dikkatli ve yerinde yapılmış görselleştirme çalışmaları gerçek çözümler üretebilir, karar alma mekanizmasını harekete geçirebilirler. Veriyi görselleştirmenin en iyi yolu, veri setindeki ipuçlarından hareketle bulgular keşfederek, yani yeni şeyler anlatarak, bir ilişki bağı oluşturabilmekten geçiyor. Bu ilişkileri anlamak ve doğru gözlemleyerek, yorumlamayı başarmak iyi karar alabilmenin anahtarıdır. Bu sebeple ki eğer görselleştirme doğru yapılır ise, kullandığınız küçük bir veri seti bile olsa çarpıcı bulgular ortaya koymanızı sağlayabilir.
Veri Görselleştirmenin Sınırları:
– Veri Kalitesi: Görselleştirme için kullanılan verinin kalitesi iyi bir görselleştirme çalışmasının öncelikli unsurudur. Ham veri yeterince doğru ve güvenilir değil ise görselleştirmek mümkün olmayabilir. 3. dersin 6. kısmında dağınık verinin nasıl temizlendiğine dair bilgilere yer verildi. Bu bilgiler ışığında verileri temizlemek ve böylece kullanılır hale getirmek, görselleştirmek için de hayli önem taşıyor.
– Neden-Sonuç İlişkisi : Veri görselleştirme sıklıkla çalışmada incelenen unsurlar arasındaki ilişkileri göstermekte kullanılır. Verileri görsellerle yansıtırken neden-sonuç ilişkisinin olmadığı durumlarda, insanların zihninde soru işareti bırakabilecek şekilde sanki bir ilişki varmış gibi göstermekten kaçınmak gerekiyor. Bu tarz çalışmalarda görseller bazen ciddi yanlışlara neden olabiliyor.
– Doğrulanabilir / Kanıtlanabilir Olma: Veri görselleştirme çalışması ham veriyi toplama, doğrulama, analiz etme, anlamlandırma ve sunma sürecini de kapsıyor mu? Eğer kapsamıyor ise, üretmek istediğiniz görsellerin çalışmanıza olan faydası sorgulanmalı. Verilere görsellik katmak ölçme / analiz / karar verme gibi aşamaları içinde barındırıyor mu? Yoksa sadece göze hoş gelen görseller oluşturmaktan mi ibaret? Verileri görselleştirmeden bu soruya cevap vermek önem taşıyor.
– Görsel Etik: Grafik görseller ve fotoğraflar düşüncelerimizi, duygularımızı ve davranışlarımızı iyi ya da kötü yönde şekillenmesine etki edebiliyorlar. Görsel etiğin kapsamı sadece dijital etik ya da görsel gazetecilik, reklamcılık, halkla ilişkiler ve televizyon gazeteciliği ile sınırlı değildir. Herhangi bir bağlamdan yoksun bir biçimde insanları yalnızca görsellere maruz bırakarak tek tipçi bir yaklaşım benimsemek anlamına da gelmez. Görsel etik, iletişimin adeta sinir sistemi, “ruhudur.” “Gözler kalbin aynasıdır” sözü verileri görselleştirirken de geçerlidir ve bu ifade herhangi bir ironi barındırmamaktadır.
– Görsel Etik Neden Önemlidir: Görmek inanmayı kolaylaştırılır, görseller kelimelerden daha güçlüdür ve daha fazla alternatif sunarlar.
Eksene Dikkat!
1.2) Veri Gazeteciliği için Veri Görselleştirme Prensipleri
Veri Görselleştirmeyi Geliştirme Yöntemleri:
-
Veri seti için doğru görselleştirme aracı seçildiğinden emin olunmalı. Rahat kullanılan, pratik bir şekilde üretme şansının en fazla olduğu araç seçilmeli.
-
Bilginin doğru sunulduğundan emin olunmalı, şüpheci yaklaşılmalı (Görselleştirme aracının veride çarpıklıklara neden olabileceğini, verinin yanlış sunulmasına / yorumlanmasına yol açabileceğini aklınızda bulundurun).
-
Bilgiyi mantık çerçevesinde analiz etmeye / sıralamaya / kullanmaya (Kategoriye dikkat etmek, alfabetik olarak sıralamak vb.) özen gösterilmeli. Bunu yapmak okuyucunun veri ile daha fazla iletişime geçmesini sağlar.
-
Kolayca karşılaştırılabilmeli (İzleyen / okuyan için kolay filtrelenmeli / karşılaştırılmalı, kolay anlam çıkartılmalı ve bilgiye dönüştürülmeli).
-
Verinin gereken dikkati çekmesi sağlanmalı (Gereksiz ikonlar, semboller, ek görselleştirmeler ile izleyicinin dikkati dağıtılmamalı).
-
Uygun renk paletleri (ColorTab) ve ikonlar / simgeler kullanılmalı (Grafiklerin unsurlarının bir görsel bütünlük içerisinden kullanılması anlamı artırır, görsel üzerindeki gereksiz etiketlemeleri kaldırmak önemlidir).
1.3) Veri Görselleştirme Yöntemleri: Veri Görselleştirme Kataloğu
Veri Görselleştirme Kataloğu veri gazetecilerinin sıklıkla yararlandığı önemli araçlardan biri. Türkçesi datavizcatalogue.com/tr adresinde, orijinal sitenin içinde bir subdomain olarak yer almakta. Altmış görselleştirmenin çevrildiği katalogda, ‘Fonksiyona Göre Ara’, ‘Liste Olarak Gör’ bölümlerinin yanı sıra, aşağıdaki ekran görüntüsünü paylaştığımız ana sayfadaki her bir grafik tıklandığında tanım, kullanım fonksiyonu, örnekler, benzer grafikler, görselleştirme sağlayan araçlar ve anatomi gibi bilgilere de yer veriliyor.
1.4) İyi Veri Görselleştirme Örnekleri
Aşağıdaki slaytlarda veri görselleştirmeye dair bazı doğru uygulamaların örneklerini inceleyebilirsiniz.
Daha fazla örnek için tıklayınız: https://informationisbeautiful.net/beautifulnews/
1.5) Kötü Veri Görselleştirme Örnekleri
Aşağıdaki slaytlarda görsel çalışmanın okumayı zorlaştırdığı ya da yanlış yorumlamalara yol açtığı bazı örnekler bulabilirsiniz.
Daha fazla kötü veri görselleştirme örneği için tıklayınız: https://viz.wtf/ | https://bit.ly/2Vcy2UK
Tableau Public ile örnek veri görselleştirme pratiğini aşağıdaki slaytlarda gezinerek inceleyebilirsiniz.
Test
Bu derste veri gazeteciliğinde kullanılan veri görselleştirme araçlarını öğrenerek, veri görselleştirme prensipleri ve kataloğu hakkında bilgi sahibi oldunuz. Ayrıca iyi ve kötü veri görselleştirme örneklerini incelediniz. Dersi pekiştirmek isterseniz aşağıdaki bağlantılara tıklayarak iki farklı testi çözebilirsiniz:
1) https://forms.gle/eUGxtLvFtXErUxnk8
2) https://forms.gle/YcfrnkEZh64jwG1M9