Meryl Streep ve Tom Hanks’in başrollerinde olduğu Steven Spielberg’in yönettiği The Post filmi, 1971’deki Vietnam Savaşı hakkındaki Pentagon Belgeleri’nin halka duyurulmasını konu alır. Filmin en etkileyici sözlerinden biri ise şudur: “Çünkü basın yönetenlerin değil, yönetilenlerin haklarını savunmakla görevlidir.”
Bir dava haberi yazarken de odaklanılması gereken nokta bu olmalı. Gazeteci, temel insan haklarından yanadır. Tanık olduğu olayı bu temelde, yorumsuz ve nesnel olarak aktarır. Bu doğrultuda habere konu kişilerin karalanmama hakkını gözetir. Özel yaşam karşısında medyanın sorumluluğuna en iyi örnek belki de Heinrich Böll’ün Katharina Blum’un Çiğnenen Onuru kitabıdır. The Zeitung gazetesinin muhabiri Tötges’in yalan haberleriyle toplumun gözünde bir teröriste dönüştürülen Blum’un altüst olan yaşamını konu alan kitap, etik kuralları ihlal eden medyaya ve terörle mücadele adı altında hukuksuz yöntemlere başvuran devlete de eleştiriler yöneltir.
– Buradan yola çıkarak, karalanmama hakkının ihlal edilmemesi için şüpheli isimlerini haberde yazmıyoruz. Ancak soruşturma aşamasında siyasetçi, gazeteci, yazar, sanatçı gibi pek çok kişinin tanıdığı kişilerin isimleri genelde açık biçimde yazılıyor. Bu isimleri açık yazmanın habere katkı sağlayıp sağlamayacağı veya o kişi için sakınca oluşturup oluşturmadığı göz önünde bulundurulmalı. Sanık isimleri de yargılama devam ederken dosya aleniyet kazandığı için açık biçimde yazılabilir.
– Kadına yönelik şiddet ve transfobik/homofobik şiddet davalarında mağdurların isimleri kapalı bir şekilde yazılmalı. Ayrıca bu davalarda mahkemenin kararını ayrıntılı okumak gereklidir. Mahkemeler çoğunlukla bu davalarda sanığa verdiği cezalarda indirime gider. İndirimin gerekçesini Türk Ceza Kanunu’na bakarak bulabilirsiniz. Bu tür ayrıntılar haberin kapsamını zenginleştirir.
– Çocuk isimleri haberde yazılmamalı, görseli kullanılmamalı. Bu hem etik hem de hukuki bir kural. Ancak son zamanlarda bu kural kamuoyunun ilgisine bağlı olarak sıkça ihlal ediliyor. Ogün Samast, Berkin Elvan, Rabia Naz Vatan’a ilişkin haberler en belirgin örnekler. Uluslararası sözleşmelerde ve Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) küçükler için “suça sürüklenen çocuk” (SSÇ) ifadesi kullanılır.