Sosyal medyadan önce internette yalnızca var olan bilgiyi tüketen kullanıcılar, artık bilgi üreten ve dolaşıma sokan birer aktör konumuna geldi. Bilgi üretici sayısında ve sosyal medya araçlarının kullanımındaki yayılma hızında yaşanan ciddi artış, siyaset alanını da dönüştürme potansiyeline sahip. Vatandaşlar artık seçimlerde oy verme dışında da çeşitli kanallardan siyasi tartışma alanına dahil oluyorlar. Paylaştıkları bir ‘hashtag’ (etiket) veya gönderiyle siyaset alanına dair bir tercihi ifade ediyor ve siyasi iklimin belirleyicilerinden biri konumuna yükseliyorlar. Bu tercihleri etkileyen en önemli faktörlerden birisi de kamuoyunda gündemi oluşturan siyasi aktörlerin açıklamaları.

Seçmenlerin sağlıklı siyasi tercihlerde bulunması için yaşadıkları koşullarla ilgili doğru bilgilerle desteklenmiş analiz ve göstergelere ihtiyacı vardır. Buna karşılık, siyasi aktörler stratejilerini olguları sunmaktan çok seçmen algısını yönetmek üzerine kurarlar. Benimsedikleri dünya görüşleri, ideolojileri ya da sahip oldukları çıkarlardan doğan motivasyonlarla geçerli olguları doğrudan seçmenlere aktardıkları gibi, bu olguları eğip bükebilir veya tamamıyla yanlış aktarabilirler. Siyasi aktörler ve seçmenler arasındaki bu çetrefilli ilişki çoğu zaman siyasi sorumluluk ilkesine aykırı sonuçlar doğurur. Siyasi aktörlerin kamuya doğru bilgi sunma görevi olarak özetleyebileceğimiz siyasi sorumluluk ilkesini savunabilecek yegâne kurum ise seçmenler ve siyasi aktörler arasındaki bilgi akışına aracılık eden medya. Her ne kadar sosyal medya platformlarının yaygınlaşmasıyla birlikte siyasi aktörler ile seçmenler arasında doğrudan bir iletişim kanalı açılmış olsa da, medya bu ilişkide hâlâ önemli bir rol oynuyor. Ayrıca, 2008’den bu yana giderek kendinden söz ettiren doğruluk kontrolü (fact-checking) geleneksel medya kurumların dışında bu rolü kurumsallaştıran bir akım başlattı.

Bu eğitim modülü iddia kontrolüne odaklanıyor. İddia kontrolü, siyasi aktörlerin açıklamalarının içerdiği iddiaları güvenilir kaynaklar üzerinden değerlendirerek doğrulanması anlamına geliyor. Modülde siyasi aktörlerin açıklamalarındaki genel örüntüler kısaca ele alındıktan sonra açıklamalarında yer verdikleri iddialara nasıl yaklaşılması gerektiği örneklerle anlatılacaktır. Modülün ikinci kısmında ise iddia kontrolü sürecinin  aşamaları yine çok sayıda örnekle ve araştırma sürecinde kullanılabilecek araçlar eşliğinde tanıtılacaktır.

Bu modül UNESCO’nun Güney Doğu Avrupa ve Türkiye’de Medyaya Güveni Güçlendirmek (Building Trust in Media in South East Europe and Turkey – Phase 2) çalışması kapsamında gerçekleştirilen Hakikat Zamanı! projesi kapsamında hazırlanmıştır.